هنر تشعیر و صنایع دستی نوین ایرانی

نقاشی تشعیر

نقاشی تشعیر یکی از هنرهای سنتی ایران است که در آن از طرح های خاص سنتی استفاده می‌شود. این هنر در ایران از دوران قدیم تا به امروز توسط هنرمندان و صنعتگران ارزشمندی اجرا می‌شود.

نقاشی تشعیر به عنوان یک هنر خلاقانه از صنایع دستی ایرانی تخیل و صبر هنرمندان را مورد نیاز دارد و به واسطه طرح‌ها و نقوش خاص خود، به محصولاتی با ارزش و جذابیت می‌انجامد.

امروزه تشعیرسازی یا تشعیراندازی توسط هنرمندان نگارگر ایرانی بصورت تجاری انجام می گردد.

 

تشعیر سازی

تشعیر سازی یا نقاشی تشعیر در فرهنگ ایرانی ریشه دوانده و در دوره صفویه شکل زیاتری به خود گرفته است. این هنر روشی در نقاشی تذهیب و نگارگری ایرانی می باشد.

امروزه، از نقاشی تشعیر برای خلق آثار ارزشمندی از صنایع دستی استفاده شده وبه عنوان یکی از جاذبه های برجسته هنری و فرهنگی شناخته می شود.

استفاده از رنگ‌های طبیعی در نقاشی تشعیر جذایت بیشتری به آن داده و نتیجه بهتری برای آثار هنر ی بدنبال خواد داشت. البته در بعضی موارد رنگ‌های شیمیایی مکمل بسیار خوبی خواهند بود.

با رعایت جزئیات در نقاشی تشعیر می توان آن را به یک هنر بی‌نظیر تبدیل کرد.هنرمندان معاصر با ابداع و خلاقیت خود، طرح‌ها و نقوشی خاص و زیبایی را در قالب هنر نگارگری و تذهیب به نمایش گذاشته و در توسعه این هنر مشارکت دارند.

در نتیجه، تشعیر نه تنها یک هنر زیبا و جذاب است، بلکه به ترویج فرهنگ و هنر ایرانی در سطح جهانی نیز کمک می‌کند. همچنین، محصولات تشعیر ایرانی به دلیل طرح‌ها و نقوش منحصر به فرد، جذابیت بیشتری برای بازارهای داخلی و بین‌المللی دارند.

استفاده‌ها و کاربردهای تشعیر

تشعیر به عنوان یک هنر زیبا و خلاقانه در ایران و سراسر جهان شناخته شده است. از جمله کاربردهای تشعیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

تولید نقشه فرش
نقاشی تشعیر از جمله فنون مورد استفاده در تولید نقشه های فرش‌های دستی است. طرح فرش‌های ایرانی تنوع بالایی داشته و استفاده از هنر نقاشی تذهیب و تشعیر جذابیت و زیبایی ویژه‌ای به آنها می دهد.

هنر تشعیر یکی از روش‌های کاربردی برای زیبایی بخشیدن و خلاقیت برای تولید فرش‌های دست‌بافت ایرانیست.هر فرش با طرح و نقش خاص خود، یک اثر هنری است که نشانگر سلیقه و خلاقیت هنرمند است.

با استفاده از این هنر سنتی، فرش‌هایی با طرح‌ها و نقوش منحصر به فرد و زیبا ایجاد می‌شود.

تنوع در رنگ ‌بندی نقاشی تشعیر

هنر تشعیر امکان استفاده از رنگ‌های متنوع در طرح‌ها و نقوش سنتی را به هنرمندان می‌دهد. رنگ‌های زیبا مانند آبی، سبز، قرمز، زرد و خاکستری و … به هر اثر تذهیب و تشعیر زندگی و شادابی می‌بخشند.

نقاشی تشعیر می تواند بر روی ظروف صنایع دستی، کاشی های رنگارنگ، طرح فرش های ایران و یا هر آنچه شما مد نظر داشته باشید انجام گردد. هنر مینیاتور و تشعیر در طراحی و تولید محصولات صنایع دستی ایرانی جایگاه ویژه ایی دارند.

حمایت از هنرمندان تشعیر سازی

تولید صنایع دستی بومی کشورمان کمک بزرگی به اقتصادهای خرد جامعه کرده و نقش تعیین کننده ایی در رونق کسب و کارهای محلی دارد.

حمایت از هنرمندان و صنعتگران فعال عرصه صنایع دستی می تواند بصورت زنجیره وار تاثییرات مثبتی در جهت رشد و ارتقای جامعه داشته باشد.

هنر تشعیر و تذهیب و بصورت کلی نگارگری ایرانی می تواند در شاخه ای هنری مانند میناکاری، خاتم کاری،فیروزه کوبی و … و حتی بصورت مستقل؛ تولید ظروف مس و تشعیر استفاده گردد.

 

هنر تشعیر و نقش آن در تزئینات داخلی

زیبایی نقاشی تشعیر به طراحان دکوراسیون داخلی امکان می دهد تا از این آثار در قالب تابلو یا محصولات خاص در چیدمان و طراحی داخلی فضاهای دکوری بهرمند شوند.

استفاده از دست سازهایی با قالب ایرانی حس اصالت بیشتری به اینستالیشن مورد نظر شما خواهد بخشید.تولید لوازم تزئینی خلاقانه در قالب گلدان‌، تابلوها، ظروف مس و تشعیر به عنوان یک هنر زیبا و کارامد می تواند بسیار ارزشمند باشد.

هنر تشعیر و فرهنگ بین الملل

تشعیر هنری است که با شکل های متفاوت در فرهنگ های مختلف انجام می گردد . علاوه بر ایران، کشورهایی مانند افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، ازبکستان، هند و بنگلادش نیز از این هنر سنتی بهره می‌برند.

هر جامعه و منطقه به طرزی منحصر به فرد از تشعیر استفاده می‌کند و طرح‌ها و نقوشی با ویژگی‌های خاص خود را تولید می‌کند.هنر تذهیب و تشعیر و نگارگری ایرانی به عنوان یکی از عناصر مهم فرهنگ کشورمان شناخته می شود.

با استفاده از طرح‌ها و نقوش تشعیر، صنایع دستی بسیار زیبایی تولید شده و تجربه هنری بیشتری را برای هنرمندان و مردم فراهم کرده است.

نکات مهم در نقاشی تشعیر

– صبر و حوصله: هنر نقاشی تشعیر نیازمند صبر و حوصله بالا است. هنرمندان باید طی مراحل مختلف طرح های زیبایی را بدقت بر روی هر اثری مانند ظروف صنایع دستی یا تابلوهای نقاشی پیاده سازی نمایند.

– استفاده از رنگ‌های طبیعی: در تشعیر بهتر است از رنگ‌های طبیعی استفاده شود تا طرح‌ها و نقوش طبیعی و زیبا ایجاد شوند

– ترکیب طرح‌ها و نقوش: هنرمندان تشعیر باید توانایی ترکیب درست طرح‌ها و نقوش را داشته باشند تا آثار هنری جذاب و هماهنگ تولید کنند.

– نگهداری و حفظ: برای حفظ طولانی‌مدت طرح‌ها و نقوش تشعیر، نیاز است از روش‌های مناسب نگهداری و حفظ استفاده شود.

هنر تشعیر در صورتی که بر روی تابلو های نقاشی اجرا گردد و یا در صورتی که بر روی ظروف مسی انجام شود، نحوه مراقبت خاص خود را می طلبد.در هر صورت بایستی از آثار هنری با دقت مراقبت شود تا طول عمر بالایی داشته باشند.

 

نقش تشعیر در صنایع دستی

نقاشی تشعیر به عنوان یکی از هنری سنتی مورد پسند و محبوب در بین علاقه مندان به صنایع دستی ایرانی ، نقش مهمی در حوزه دارد.

این هنر زیبا و خلاقانه در صنایع دستی مختلف مانند میناکاری،خاتم کاری،مس و تشعیر،طراحی فرش و تزئینات داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

طرح‌های منحصر به فرد در هنر تشعیر

با استفاده ازهنر نقاشی تشعیر، می‌توان طرح‌هایی با شکل‌ها و نقوش بسیار متنوع و خلاقانه را در شاخه ای مختلف صنایع دستی ایجاد کرد.

این طرح‌ها که به واسطه هنر نگارگری ایرانی به وجود می‌آیند به محصولات صنایع دستی ،جذابیت و زیبایی ویژه‌ای می‌بخشند.کیفیت و زیبایی صنایع دستی ایرانی می تواند با استفاده از هنر تشعیر بهبود داده شود.

نقوش دقیق و هنرمندانه‌ای که با استفاده از تشعیر بر روی ظروف ایجاد می‌شوند، به محصولات یک ارزش افزوده و یک برتری هنری می‌ دهد.

حفظ هنرهای سنتی
تشعیر به عنوان یکی از هنرهای سنتی و اصیل، در حفظ و ارزشمندسازی هنرهای صنایع دستی نقش مهمی دارد. با استفاده از این هنر، میراث فرهنگی و هنری کشور حفظ می‌شود و به نسل‌های آینده منتقل می‌شود.

نقاشی تشعیر به واسطه زیبایی و خلاقیت خود به ترویج فرهنگ و هنر ایرانی در داخل و خارج از کشور کمک می‌کند.

محصولات تشعیر با طرح‌های منحصر به فرد، به عنوان نمایندگان هنر و صنعت دستی ایران، از جذابیت و استقبال بالایی برخوردار هستند.

به طور کلی هنر تذهیب و تشعیر به عنوان یکی از روش‌های هنری و طراحی در صنایع دستی باعث ایجاد زیبایی، ارتقای کیفیت و حفظ هنرهای سنتی شده و در ترویج فرهنگ و هنر کشورمان نقش مهمی را ایفا می‌کند.

 

نقاشی تشعیر هنری زیبا و خلاقانه است که در ایران و برخی کشورها رواج دارد. با استفاده از این هنر سنتی، طرح‌ها و نقوشی منحصر به فرد و زیبا ایجاد می‌شود که در صنایع دستی، تزئینات داخلی و آثار هنری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تشعیر نیازمند خلاقیت و دقت بالا است و ارزش فرهنگی بالایی را به ارث می‌برد. این هنر باعث توسعه صنایع دستی و ترویج هنر ایرانی در سطح جهانی می‌شود.

 

 

تاریخچه تشعیر

تشعیر در ابتدا برای تزیین کتب خطی و نفیس استفاده می شد که الهام گرفته از نقاشی های چینی بوده و طبق برخی منابع دوران تیموریان را شروع تشعیر می دانند.

در اواخر قرن 9 یا اوایل قرن 10 که زمان شروع تشعیر در ایران می دانند، مینیاتوریست ها و نقاشان، از زمینه لاجوردی با طرح به رنگ طلایی استفاده می کردند.

صاحب سبک و معروف ترین تشعیر ساز و پدر تشعیرسازی ایران را میرک نقاش می دانند که استاد کمال الدین بهزاد نیز بوده است.

پس از این دوران در صفویه، هنر نقاشی تشعیر به اوج رونق و شکوه خود رسید و شاهد نفوذ این هنر در صنایع دستی مختلف بودیم که از جمله آنها می توان به نقاشی و مینیاتورها اشاره کرد.

آنچه که امروزه به عنوان تشعیر می شناسیم و مرجع تدریس و آموزش است همان تشعیر صفوی است و صرفا متناسب با سلیقه امروزی تغییرات در طرح و نقش داده شده است.

 

انواع تشعیر

هنر تشعیر براساس نوع طرح و نقوش و تصاویری که به کار می رود به دو دسته کلی تقسیم می کنند:

• تشعیر گیاهی
به این نوع از تشعیر، تشعیر گل و بوته یا گل و مرغ هم می گویند و در آن تصاویر روی بالا و پایین برگ و گل رسم می کنند که نمونه های آن را در کتاب های خیلی مهم مثل قرآن کریم می بینید.

رنگ گل ها در تشعیر گیاهی بیشتر از همه طلایی، سفید، گل ماشی، سیاه و یا لاجوردی است. به دلیل اینکه برخی طرح و نقوش آن گل و بوته هستند به آن تشعیر ختایی هم گفته می شود.

در تشعیر گل و مرغ، مرغ به عنوان عاشق و گل به عنوان معشوق تصور می گردد.

• تشعیر وحوش
تشعیر وحوش یکی دیگر از انواع هنر تشعیر به حساب می آید که خود آن به دو نوع نخجیری و گرفت و گیر تقسیم بندی می شود که مدل دومی بسیار معروفتر است.

در تشعیر وحوش کلیه موجودات طبیعی و افسانه ای و تخیلی مثل اژدها، سیمرغ، ققنوس و غیره بسته به موضوع کتاب با فرم خاص کشیده می شوند و تنوع رنگ کمتری هم دارد. تشعیر گرفت و گیر به درگیری و نزاع بین حیوانات می پردازد.

اگر بخواهیم به سایر انواع تشعیر اشاره کنیم مدل های دیگری هم هستند اما موارد رایج که امروزه هم استفاده می شوند همین دو نمونه تشعیر هستند. سایر انواع تشعیر به طور خلاصه عبارتند از:

 

• تشعیر روغنی
تشعیر روغنی در دوران صفویه رایج شد و چون برای جلد روغنی کتاب ها استفاده می شد به این اسم معروف گردید.

نقوش خیلی ریز هستند و عموما روی جلد مشکی با رنگ طلایی یا رنگ های قابل تشخیص بر روی زمینه مشکی کار می شوند. ابداع کننده این سبک میرک اصفهانی بوده به همین دلیل به تشعیر میرکی هم معروف است.

• تشعیر نقش طراز یا نقش
این مدل از هنر و نقاشی تشعیر هم در دوره شاه طهماسب صفوی باب شد و ابداع کننده آن قطب الدیه قصه خوان بود. این مدل تنها با یک رنگ و به سبک طرح – نقش کار می شود.

• تشعیر زرین
این نوع از تشعیر به خاطر استفاده از روش زراندود به این اسم معروف شده است.

• تشعیر سپید قلم
این مدل از تشعیر بخاطر استفاده از روش سفیداب به این اسم معروف شده است. کاربرد اصلی آن روی مرغش و ساخت جلد آن بوده که سنگ محکم و براقی است.

ویژگی های صنایع دستی تشعیر

هنر و صنایع دستی تشعیر ویژگی های خاصی دارد که می توانید به راحتی آن را بشناسید. ویژگی های هنر تشعیر چه بر روی ظروف مسی و چه حاشیه کتاب و نقاشی های مینیاتوری، در بین همه مشترک است که به شکل موردی اشاره می کنیم:

• قلم موهای بسیار نازک و ظریف جزو ابزارهای ضروری نقشی تشعیر است ضمن اینکه کار کردن با آنها نیز مهارت و دقت بالایی می خواهد.
• پیاده سازی تشعیر بر روی حاشیه تشعیر یا اجرا روی ظروف مسی مجموعه ای از حرکات تند و تند قلم مو برای نقاشی خطوط، طرح و نقش های مختلف است.
• شدت هر رنگ در نقاشی تشعیر بسته به اهمیت آن فرق می کند مثلا در برخی قسمت ها رنگ ها پر رنگ تر و در برخی قسمت ها رنگ آمیزی ملایم می بینید. حتی اساتید تشعیر برای نشان دادن درجه اهمیت نقوش، شدت رنگ را تغییر می دهند.
• موضوعاتی که برای نقاشی تشعیر انتخاب می شوند نامحدود هستند و از طرح های از پیش کشیده شده گرفته تا الهامات ذهنی و موضوعاتی که به ذهن استاد نقاش خطور می کند را شامل می گردد. بنابراین برخی تشعیرها ته مایه مذهبی، برخی سیاسی، برخی حماسی و عرفانی و حتی تخیلی دارند.
• تنوع رنگ در تشعیر در اصل بالا نیست و معمولا طلایی و مشتقات آن است به جز برخی موارد که از رنگ های اخرایی و تناژهای مختلف آن به همراه آبی استفاده می کنند.
• ترکیب بندی نقوش و تصاویر در نقاشی تشعیر به گونه ای است که چشمان بیننده با نگاه کردن به آنها ثابت نمی ماند و انگار در یک مسیر مشخص و الگوی خاص حرکت می کنند بنابراین نه تنها جذابیت دارد بلکه چشم بیننده از مشاهده صدها تابلو نقاشی تشعیر هم خسته نخواهد شد.
• اساتید تشعیر باید درک هنری و تجسم ذهنی قوی داشته باشند تا بتوانند هر چیزی را با جزئیات کامل به تصویر بکشند و حتی ظریف ترین خطوط را هم به مایش بگذارند.

تفاوت هنر تذهیب و هنر تشعیر چیست؟

تذهیب و تشعیر هر دو جزو هنر نگارگری و نقاشی مینیاتوری حساب می شوند که برای تزیین کردن و زیباسازی حاشیه کتب و نسخ خطی استفاده می شدند و به مرور کاربردهای بیشتری هم پیدا کردند.

با این حال تذهیب و تشعیر یکسان نیستند و تفاوت هایی هم دارند.تذهیب از ذهب در عربی به معنای طلا گرفته شده و بنابراین به هنری گفته می شود

که در آن کتاب ها، دست نوشته ها، دیوان اشعار، قطعه های خطاطی شده و غیره با کمک خطوط مشکی و طلایی رنگ نسخه آرایی شده و با طرح های مختلف تزیین می گردند.

طلای تذهیب به خاطر ترکیب شدن با نقره یا مس به رنگ های سبز و قرمز هم در می آید. نقوشی که در تذهیب استفاده می شوند اکثرا اسلیمی و هندسی است ولی در نوع تشعیر مشاهده کردید

که اکثرا نقوش حیوانی و گیاهی هستند ضمن اینکه طرح های حیوانی هیچ وقت برای تزیین حاشیه صفحات قرآن کریم استفاده نشده و نخواهند شد.

قیمت ظروف تشعیر

قیمت آثار هنری و ظروفی که بر روی آنها تشعیر کار شده باشد بسته به مهارت استاد، زیبایی و ظرافت، نوع طرح و نقوش، ابعاد و جنس زمینه مثل ظروف مسی متفاوت است.

اصالت، زیبایی و میزان حرفه ای بودن آثار و ظروف تشعیرکاری شده شرط اساسی است و بر روی قیمت آنها بسیار تأثیرگذار است. شما می توانید در سایت چی کادو زیباترین و بهترین نمونه های تشعیر را پیدا کرده و با قیمت مناسب خریداری کنید.

 

سوالات متداول هنر تشعیر

1. تشعیر چیست؟
تشعیر یک هنر سنتی ایرانی است که در آن طرح های زیبای سنتی نقاشی می شود. به این هنر تشعیرسازی یا تشعیراندازی نیز گفته می شود.

2. در چه صنایعی از تشعیر استفاده می‌شود؟
تشعیر در صنایع دستی مانند مس و تشعیر،خاتم کاری،میناکاری،قلمزنی، طراحی نقشه های فرش ، تزئینات داخلی و تولید لوازم تزئینی به کار می‌رود.

3. آیا تشعیر در سایر کشورها نیز وجود دارد؟
بله، تشعیر در کشورهایی مانند افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، ازبکستان، هند و بنگلادش نیز رواج دارد ولی بستر آن در دوران تیموریان در ایران ایجاد شده.

4. آیا تشعیر نیازمند صبر و حوصله است؟
بله، هنر تشعیر نیازمند صبر و حوصله بالا است زیرا نیاز به دقت در اجرای طرح‌ها و نقوش دارد. هر آنچه ظرافت کار هنرمندان بالاتر باشد ارزش مادی و معنوی هر اثر بیشتر خواهد بود.

5. چه نکاتی در هنر نقاشی تشعیر باید مورد توجه قرار گیرد؟
ترجیحا استفاده از رنگ‌های طبیعی، ترکیب درست و خلاقانه طرح‌ها و نقوش سنتی تذهیب و نگارگری ایرانی از جمله نکات مهم در این هنر است.