در این مقاله چه مطالبی را می خوانید ...
میناکاری روی سفال چیست؟
میناکاری روی سفال یکی از هنرهای زیبا و جذاب است که در ایران به ویژه در لالجین همدان رشد و شهرت یافته است. این هنر به تزئین سطح سفال با الگوها و طرحهای رنگارنگ و زیبا میپردازد و نتایجی بسیار خیرهکننده و خلق شده از دست میناکاران با استعداد و هنرمندان با ذوق ایرانی دارد.
تکنیکهای مختلفی برای میناکاری روی سفال وجود دارد که هر کدام به تزئینات متفاوتی منجر میشوند. هنر میناکاری اصفهان بیشتر بر روی ظروف مسی و میناکاری همدان بر روی سفال انجام می گردد.

- تکنیک میناگری
در این تکنیک، مینا را با استفاده از رنگهای مختلف روی سطح سفال ترسیم می کنند. رنگها پس از خشک شدن در کوره های مخصوص حرارت می بینند تا طرح و رنگها به خوبی حفظ شود. - تکنیک استفاده از شابلون
با استفاده از این تکنیکها، هنرمندان شابلون های مشخصی را بر روی سطوح سفالی قرار داده و بر روی طرح های آنها رنگ های مخصوص مینای سفال کشیده تا طرح مورد نظر شکل بگیرد. با این روش طرحهای بینظیری را بر روی سطح سفال خلق شده و آثار بسیار دلنشین و با ارزشی را به ارمغان می آورد.
آموزش میناکاری روی سفال
آموزش میناکاری روی سفال برای هنرجویان براحتی در دسترس می باشد. هنر میناکاری از طریق کلاس های آموزشی و یا کارگاه های سنتی نسل به نسل گسترش می یابد. میناکاری سفال یک هنر با طرحها و الگوهای بسیار زیبا، متنوع و خلاقانه است. در زیر به برخی از طرحها و الگوهای متداول در میناکاری سفال اشاره می کنم:
- نقشهای گل: گلها از جمله طرحهای محبوب در میناکاری سفال هستند. از گلهای 5پر ، گل طرح شاه عباسی و … استفاده می شود تا جذابیت بیشتری به طرح کلی ظروف مینا داده شود.
- نقشهای هندسی: طرحهای هندسی نیز در میناکاری سفال بسیار رایج هستند. طرح های دایره ایی و طرح های غیر منظم هندسی را می توان بر روی انواع ظروف سفالی میناکاری شده مشاهده نمود.
- نقشهای خوشنویسی: با توجه به وجود اشعار زیبای فارسی و همچنین متون مذهبی اسلامی، در برخی از طرف سفالی میناکاری از طرح های خوشنویسی فرهنگی و مذهبی استفاده می گردد.

این تنوع در طرحها و الگوهای میناکاری سفال، هنرمندان را قادر میسازد تا آثار متنوع و زیبایی با نمادهای مختلف خلق کنند و هر کدام از طرحها به تفاوت و تمایزی خاص در آثار منتهی شود.
نمونههای معروف از میناکاری روی سفال
در ایران، معروفترین نمونههای میناکاری روی سفال را در شهر لالجین همدان می توان یافت البته در اصفهان هم کارگاه های مختلفی در این حوزه مشغول به فعالیت تجاری هستند.
میناکاری روی سفال با استفاده از رنگهای زنده، طرحهای غنی و ظریف و جزئیات دقیق به یک هنر بینظیر تبدیل شده است. علاوه بر هنرمندان لالجین همدان و اصفهان هنرمندان شهرهای دیگری نیز به میناکاری روی سفال روی آورده اند. اما هر شهر دارای الگوها و سبکهای خاص خود است.
تأثیر میناکاری روی سفال در فرهنگ و هنر
میناکاری روی سفال یک تاریخچه بسیار قدیمی در ایران دارد و دوران شکوفایی آن به زمان صفویه بر میگردد. این هنر با شکل امروزی خود در ایران به تدریج شکل گرفته و در شهر های اصفهان و همدان پیشرو بوده است.
میناکاری روی سفال نه تنها در فرهنگ و هنر ایران تأثیرگذار بوده، بلکه در سراسر جهان نیز شناخته شده است و به عنوان یکی از آثار هنری برجسته ایران محسوب می شود.

هنر میناکاری روی ظروف سفالی
در حال حاضر هنر میناکاری روی ظروف سفالی در حال حاضر همچنان زنده و فعال است. هنرمندان ماهر و مستعد سراسر ایران و به ویژه شهر اصفهان و همدان به خلق آثاری بینظیر در این حوزه میپردازند. کارهای میناکاری روی سفال به عنوان آثار هنری، تزئینی و هدیههای منحصربهفرد و با ارزش، در بازارهای هنری مورد توجه و تقدیر قرار می گیرند.
میناکاری روی سفال علاوه بر اصفهان، در استان همدان نیز رواج دارد. همدان از جمله شهرهای حامی هنر و صنایع دستی ظروف سفالی بشمار می رود. در این شهر نیز هنرمندان ماهر و با استعدادی در حوزه میناکاری و نقطه کوبی فعالیت می کنند و آثار زیبا و منحصربهفردی را خلق کرده اند.
میناکاری روی سفال در همدان همچنان به عنوان یک هنر با ارزش و تماشایی شناخته شده و در بازارهای هنری و نمایشگاهها به نمایش گذاشته می شود.میناکاری روی سفال در همدان توسط کارگاه های مختلف و با کیفیت های متفاوت تولید شده و به بازار عرضه می گردد.
ظروف سفالی میناکاری شده در تزئینات داخلی و خارجی و آثار هنری مورد استفاده قرار می گیرد. با وجود هنرمندان ماهر همدانی و اصفهانی هنوز این هنر با چالشهای مختلفی در تولید و عرضه مواجه است که نیازمند توجه و پشتیبانی جامعه و مسئولان مربوطه می باشد تا بتواند به رشد و توسعه خود ادامه دهد.

کاربردهای میناکاری روی سفال
یکی از دلایل محبوبیت این هنر اصیل جذابیت طرحها و الگوهای ساده ایی است که بر روی سطح سفال ایجاد می شود. همچنین، میناکاری روی سفال میتواند به عنوان تزئینات داخلی و خارجی در منازل، هتلها، رستورانها و مکانهای عمومی استفاده شود.
همچنین این هنر در ساخت ظروف مورد استفاده در زندگی روزمره مانند انواع کاسه ، بشقاب،شکلات خوری،شیرینی خوری، دیس و … مورد استفاده قرار می گیرد.
میناکاری روی سفال هنری زیبا و پیچیده است که با چالشهای خاصی همراه است. در زیر به برخی از چالشها و راهکارهای پیش رو در میناکاری روی سفال اشاره می کنم:
- چالش انتخاب و طراحی نقوش: انتخاب یک طرح مناسب و طراحی آن بر روی سفال اولین چالشی است که با آن روبرو میشویم. راهکار این چالش، مطالعه و آشنایی با طرحهای مختلف و تمرین در طراحی است تا بتوانیم طرحی منحصر به فرد،خلاقانه و زیبا را بر روی سفال ایجاد کنیم.
- چالش فنی در استفاده از رنگها: استفاده از رنگهای مناسب و کنترل صحیح ترکیب رنگ در میناکاری سفال میتواند چالشهای قابل توجهی را به همراه داشته باشد. برای حل این چالش باید مهارتهای رنگآمیزی و ترکیب رنگ را بهبود بخشید. همچنین از تکنیکهای رنگآمیزی مناسب استفاده کنید.
- چالش حفظ ثبات محصولات سفالی: هنگام کار بر روی ظروف سفالی حفظ ثبات و تعادل آن بسیار مهم است. سفال ممکن است در طول فرآیند میناکاری شکسته شود یا آسیب ببیند. برای حل این چالش، از سفالهای مرغوب و با کیفیت استفاده کنید و در طول فرآیند میناکاری با دقت و هوشمندی عمل کنید.
- چالش حفظ جزئیات و دقت: هنر میناکاری روی سفال نیازمند توجه به جزئیات کوچک است. یکی از چالشهای این هنر، حفظ موارد جزعی و دقت در طراحی و نقاشی روی سفال است. برای حل این چالش از ابزارهای نقاشی دقیق مانند قلمهای نازک و یا شابلون های مناسب و با دقت بالا برای نقاشی استفاده کنید.

با توجه به این چالشها و استفاده از راهکارهای مذکور، میتوانید در هنر میناکاری روی سفال به بهترین شکل ممکن پیشرفت کنید و آثاری زیبا و منحصر به فرد خلق کنید.
میناکاری روی سفال از هنرهای زیبا و جذاب صنایع دستی ایران است که با الگوها و طرحهای رنگارنگ و زیبا سطح سفال را تزئین میکند. این هنر با تاریخچه قدیمی و تأثیرگذار خود در فرهنگ و هنر ایران، همچنان در حال رشد و پیشرفت است. مزایا و کاربردهای فراوان میناکاری روی سفال آن را به یکی از هنرهای مورد توجه و ارزشمند در دنیای امروز تبدیل کرده است.
با توجه به چالشهایی که این هنر دارد، حفظ و گسترش آن از اهمیت بالایی برخوردار است تا به نسلهای آینده منتقل شود و هنرمندان جدیدی در این حوزه تربیت شوند.
آموزش میناکاری روی سفال
میناکاری روی سفال مراحلی دارد که تمامی آنها را می توانید در کلاس و دوره های آموزشی که در اصفهان و خواستگاه این هنر یعنی شهر لالجین همدان برگزار می شوند یاد بگیرید. ما در این قسمت به طور خلاصه قصد داریم میناکاری روی سفال را به شما آموزش بدهیم تا با مراحل کار هم آشنایی پیدا کنید.
گام اول
ابتدا وسایل میناکاری روی سفال مثل سرامیک و سفال خام، سیاه قلم، سمباده مخصوص، شابلون با طرح های خاص و مدنظر شما و لعاب مخصوص میناکاری را تهیه کنید. حتما نسبت به کیفیت وسایلی که خریداری می کنید اطمینان داشته باشید.
گام دوم
ظرف مدنظرتان را باید در این مرحله انتخاب کنید مثل بشقاب، گلدان، قندان و غیره. سپس با سمباده مخصوص سطح ظرف مدنظرتان را صیقل دهی کنید تا صاف و یکدست شود و ناهمواری و برجستگی وجود نداشته باشد.
گام سوم
بستر سازی یا متقارن سازی طرح و نقش مدنظر برای بالاتر بردن زیبایی نهایی کار، گام بعدی است. برای این منظور از سمت نقطه مرکزی ظرف به طرفین خطوط صاف با فواصل معین بکشد.
این خطوط مشخص می کنند که طرح های منتقل شده از روی شابلون باید روی چه مسیری باشند. اگر ظرف انتخاب شده قندان، میوه خوری و غیره باشد دشواری این مرحله بیشتر خواهد شد.
گام چهارم
شابلون را روی خطوط بگذارید و با جوهر یا اگر پودر مخصوص میناکاری دارید، داخل آنها را پر کنید تا به ظروف سفالی منتقل شود. هر چقدر نقوشی که از شابلون به ظرف منتقل می کنید
ریزتر و با جزئیات بیشتری باشد، ارزش هنری کار بالاتر خواهد بود و البته که به دقت بیشتری هم نیاز پیدا خواهد کرد. از طرفی اگر از پودر استفاده می کنید حتما از پودرهای مرغوب و مخصوص میناکاری روی سفال خریداری کنید.
گام پنجم
در این مرحله، نوبت به زدن سیاه قلم می رسد تا مرزها پر رنگتر شده و رنگ و لعاب میناکاری موقع حرارت دیدن در کوره، تثبیت شوند. سیاه قلم مورد استفاده بهتر است که ترکیب چسب و گرافیت باشد.
اگر پمپ مخصوص میناکاری روی سفال خریده باشید، کار انتقال و سیاه قلم زدن راحتتر و سریعتر خواهد شد. البته در طرح هایی که ریز هستند خروجی پمپ و فشار آن باید کنترل شده باشد.
گام ششم
رنگبندی و انتخاب رنگ برای میناکاری روی سفال در همین مرحله است ولی باید دقت کنید که رنگ انتخاب شده باعث گم شدن یا مخفی شده رنگ یا طرح و نقوش نشود. بعد از اینکه رنگ ها را آماده کردید و لعاب با غلظت کافی هم آماده شد، پمپ و سوزن لعاب طرح و نقش ها پر می شوند.
گام هفتم
مرحله آخر آموزش میناکاری روی سفال، پختن و حرارت دیدن ظروف میناکاری شده بر روی سفال درون کوره مخصوص است. مدت زمان حرارت دیدن به اندازه کوره، میزان حرارت و مقدار لعاب بستگی دارد.

میناکاری روی سفال با روی مس چه فرقی دارند؟
تفاوتی که بین میناکاری روی مس با میناکاری روی سفال وجود دارد فقط به جنس زیرساخت بر نمی گردد بلکه تفاوت های دیگری هم دارند که باعث شده ارزش هنری متفاوتی داشته باشند:
- قیمت میناکاری روی سفال عموما کمتر از مس تعیین می شود که بخاطر گرانبها و قیمتی بودن فلز مس است.
- شکنندگی ظروف میناکاری روی سفال بیشتر است بنابراین در نگهداری از آنها باید بیشتر دقت کرد.
- پایه ایده و تفکرات میناکاری روی سفال جنبه های مذهبی است در حالی که در میناکاری روی مس کمتر دیده می شود.
- رنگ زمینه ای میناکاری روی سفال بیشتر از میناکاری روی مس است که بیشتر آبی انتخاب می شود.
- با توجه به اینکه دمای کوره ای که ظروف سفالی میناکاری شده در آن قرار می گیرند خیلی کمتر از ظروف مسی است، نوسانات دمایی شدید آسیب زننده خواهد بود.
- جنبه دکوراتیو و تزئیناتی بودن ظروف میناکاری روی سفال بیشتر از ظروف مسی میناکاری شده است در حالی که ظروف میناکاری شده روی مس برای پذیرایی هم قابل استفاده هستند و در هدایای تبلیغاتی و تندیس های سازمانی و ارگانی هم بکار می روند.
با این حال تمامی این موارد به این معنا نیست که ظروف میناکاری روی سفال بی کیفیت هستند یا ارزش هنری پایینی دارند. هر کدام از آنها مزایا و معایبی دارند وکاربردهای مخصوصی پیدا کرده اند و این موارد صرفا جهت اطلاع و آگاهی شما نسبت به ظروف میناکاری شده بر روی زمینه مسی و سفالی است.
مزایای خرید میناکاری روی سفال
کسانی که به ظروف میناکاری علاقه زیادی دارند شاید برایشان تصمیم گیری بین ظروف مسی میناکاری و سفالی میناکاری شده دشوار باشد.
با اینکه هر دو ارزش هنری بالایی دارند و کیفیت هر دو در صورت خرید از مرکز و فروشگاه معتبر، بالاست و میتوان تضمین کرد اما برای برخی افراد مزایای خرید میناکاری روی سفال بیشتر است و یا گزینه بهتری است.
این مزایا را به شکل دلایل زیر توضیح داده ایم:
- اگر به تنوع بالای طرح و نقش میناکاری اهمیت می دهید به سراغ میناکاری روی سفال بروید
- تعداد و تنوع رنگ در میناکاری روی سفال تقریبا دو برابر است
- اگر بودجه زیادی ندارید با خرید میناکاری روی سفال می توانید در هزینه ها هم صرفه جویی کنید
- به جای خرید کالاهای خارجی که قیمت های زیادی دارند و از لحاظ زیبایی هم در درجات پایینتری هستند می توانید به خرید محصولات میناکاری روی سفال فکر کنید
- محصولاتی نظیر تندیس ها و هدایای تبلیغاتی این نوع میناکاری به دلیل زیبایی و قیمت مناسب بسیار مورد توجه شرکت و سازمان های خصوصی و دولتی مختلف بوده است
- برای تزیین دکوراسیون داخلی با هزینه مقرون به صرفه بهترین گزینه هستند
- جهت کادو دادن به دوستداران میناکاری و اهالی هنر گزینه شیک و قیمت مناسبی به شمار می روند
نکات خرید میناکاری روی سفال
محبوبیت زیاد ظروف میناکاری شده روی سفال باعث شده تا نمونه های تقلبی و بی کیفیت آن در بازار زیاد شوند و فرصت برای افراد سودجو فراهم شود.
در این حالت اگر نتوانید ظروف با کیفیت و مرغوب را تشخیص دهید قطعا متضرر خواهید شد. ما در چی کادو همیشه تلاش کرده ایم بهترین و با کیفیت ترین محصولات را به دست خریداران محترم برسانیم.
با این حال قصد داریم جهت افزایش آگاهی شما نکات خرید ظروف میناکاری روی سفال را توضیح دهیم:
- این دسته از ظروف نباید لب پریدگی، سوختگی سطحی، ترک به سمت داخل یا بیرون یا احساس زبری با دست کشیدن روی سطح داشته باشند
- طرح و نقوش اصیل و هنری ظروف مرغوب سفالی میناکاری شده، اسلیمی، ختایی، گل و مرغ و مشابه آن هستند.
- لعاب باید با کیفیت باشد و باید دقت کنید که از روغن جلا، واکس یا روغن سوخته برای براقی سطح استفاده نکرده باشند. لعاب های سربی مورد تأیید نیستند و فقط نمونه های قلیایی یا فریت مرغوب هستند.
- رنگ ها نباید از لبه ظروف بیرون زده باشد یا رنگ ها در نقوش مختلف با یکدیگر مخلوط شده باشند. مرزبندی بین طرح و نقوش کاملا مشخص باشد.
- سبکی بیش از حد ظروف قابل توجیه نیست و باید تناسبی بین ابعاد و وزن آنها برقرار باشد.
منبع : چی کادو chikadoo.ir